منابع ویتامین A در چیست؟ - وبلاگ تور چین

به گزارش وبلاگ تور چین، ویتامین آ (Vitamin A) یکی از ویتامین های ضروری برای بدن است. شیر یکی از منابع ویتامین A می باشد. لکه های بیتوت از علائم کمبود ویتامین A است.

سرویس سلامت - ویتامین A یا به عبارت بهتر خانواده رتینوئیدها شامل سه نوع ترکیب رتینول (رتینول منبع حیوانی این ویتامین می باشد و در گیاهان به صورت کاروتنوئیدها وجود دارد.)، رتینال و رتینوئیک اسید می باشد. نیمه عمر این ویتامین 120 الی 150 روز می باشد و هر روز فقط نیم درصد از ذخایر این ویتامین در بدن کاتابولیزه می گردد. (کاتابولیسم به معنی شکسته شدن مواد و آزاد شدن انرژی بوسیله تنفس سلولی است.)

عملکرد ویتامین A در بدن چیست؟

عملکرد این ویتامین شامل بینایی، رشد و تکامل، تکامل و نگهداری بافت اپی تلیال (تمایز طبیعی سلولی و عملکرد صحیح سطح سلول)، عملکرد سیستم ایمنی و فراوری مثل می باشد. البته نقش این ویتامین در عملکردهای سیستمیک بدن هنوز در حال بررسی و تحقیق است.

کمبود این ویتامین سبب بروز شب کوری ( Nyctalopia) گزروفتالمی، هیپر کراتوز فولیکولی، افزایش عفونت، اختلال اسپرماتوژنز، سقط خودبخودی جنین، آنمی (کم خونی) و اختلال در سیستم ایمنی می گردد.

منابع ویتامین A چیست؟

جگر، شیر (چربی شیر یا فراوری شیر با ویتامین A)، تخم های ماکیان، روغن کبد ماهی، میوه جات (هویج، آبمیوه پرتقال) و سبزیجات (اسفناج و سیب زمینی) منابع این ویتامین می باشند.

مسمویت ناشی از ویتامین A

درد و شکنندگی استخوان، استفراغ، خشکی پوست، خشکی چشم، خشکی لب، موکوس بینی، سردرد، تهوع، نرمی استخوان، ناخن های شکننده، ریزش مو، التهاب لثه ها، التهاب لب ها، بی اشتهائی، تحریک پذیری، خستگی و بیماری کبدی از علائم مسمومیت ناشی از مصرف این ویتامین می باشد. در صورتی که به طور مداوم دوز بالایی از این ویتامین مصرف گردد، باعث ایجاد مسمویت می گردد.

کمبود ویتامین A در بدن یک روزه اتفاق نمی افتد، چون ذخیره این ویتامین در بدن وجود دارد. بنابراین مدتی طول می کشد تا کمبود این ویتامین در بدن بروز کند. این ویتامین در بدن بسیاری از افراد به طور رضایت بخش ( Satisfactory) وجود دارد. زمانی که حالت رضایت بخش بخواهد به حالت نقص ( Deficient) و کمبود تبدیل گردد، در اصطلاح باید از حالت مرزی ( Marginal) بگذرد. حالت فرد تنها در صورتی به مرحله سمی تبدیل می گردد که مصرف بیش از حد گذشته باشد. شرایط بیشتر افراد در ایران در خصوص این ویتامین شرایط مرزی ( Marginal) می باشد. علامت کمبود حاشیه ای ( Marginal State) ویتامین A، افزایش استعداد ابتلا به عفونت های شدید است؛ مثلا بچه ای در زمستان 17 باز سرماخورده است و هر بار شرایط او بدتر می گردد.

مراتب مصرف ویتامین A از کمبود تا حالت سمی شامل موارد زیر می گردد:

• کمبود و نقص (Deficient)
• حالت مرزی (Marginal)
• رضایت بخش (Satisfactory)
• مصرف بیش از حد (Excessive)
• سمی (Toxic)

علائم کمبود ویتامین A در بدن چیست؟

با ظهور علائم کلینیکی که عمدتا در ملتحمه و قرنیه چشم ظاهر می شوند می توان کمبود ویتامین A را تشخیص داد. بیشترین علامت تشخیصی مورد استفاده وجود لکه های بیتوت ( Bitots Spots) در بچه هایی است که عمدتا هنوز مدرسه نرفته اند. لکه های بیتون بیشترین علامت تشخیصی این ویتامین در بچه های قبل از سنین مدرسه هستند که به صورت تجمعات سفید رنگ فومی شکل سلول های قرنیه در یک چهارم سمت گیج گاهی (تمپورال) چشم بروز می کند. در حقیقت به علت کمبود ویتامین A سلول های نرمال با سلول های کراتینیزه جایگزین می شوند. در مراحل اولیه کمبود این ویتامین، لکه های بیتوت کفی شکل هستند، اما در مراحل شدیدتر همین کمبود به ظاهر سبب کور شدن فرد می شوند. عمده ترین علت کوری کمبود ویتامین A است؛ نه مواردی مثل تروما و جراحت. سالانه 250 میلیون کودک در خطر کور شدن قرار دارند.

کمبود این ویتامین در بدن دو دسته عارضه و علامت ایجاد می کند:

• عوارض کمبود ویتامین A در نقش بینایی که شامل اشکال در پیگمان های بینایی در شبکیه، خشکی چشم و شب کوری می گردد.
• عوارض کمبود این ویتامین در نقش سیستمیک (بدنی) آن

برای تشخیص شب کوری سطح ویتامین ها در خون اندازه گیری می گردد ( Measuring Plasma retinol levels) و پس از آن تست میزان تطبیق با تاریکی انجام می گیرد ( Dark adaption testing) و از این آزمایشات شب کوری تشخیص داده می گردد. برای تشخیص این بیماری در بچه ها از والدین در این خصوص سوال پرسیده می گردد و میزان غلظت ویتامین A در مایع اشک چشم اندازه گیری می گردد و بدین طریق ابتلا به این بیماری تشخیص داده می گردد. (فیزیولوژی و سازو کار عملکرد سیستم بینایی در نور کم و دید در شب بدین گونه است: هنگامی که در محیط تاریک به سر می بریم به تدریج Opsin با ویتامین A ترکیب شده و Redopsin فراوری می گردد. با بالا رفتن میزان Redopsin، فرایند دید در شب امکان پذیر می گردد. اگر این ویتامین در بدن کاهش یابد، دید در شب با اختلال روبرو خواهد شد.)

کمبود این ویتامین به تنهایی در بدن بروز نمی کند. افرادی که سوء تغذیه دارند عموما کمبود ویتامین A، D، E و نیز پروتئین را با هم دارند.

نحوه درمان کمبود ویتامین A

• در کمبود حاد با دادن دوزهای بالای این ویتامین به فرد بیمار مشکل برطرف می گردد.
• در کمبود مزمن مشکل با یک دوز برطرف می گردد و پس از آن باید مشکل سوء تغذیه ای فرد برطرف گردد.
• در بعضی مناطق کشور که سوء تغذیه بیشتر است به بچه های زیر 5 سال آمپول می زنند. تحقیقات نشان می دهد در مناطقی که این کار را انجام داده اند 35 الی 70 درصد میزان مرگ و میر ناشی از کمبود این ویتامین کم می گردد.